Houd de aandacht van je lezer vast
Heb je weleens een tekst gelezen en gedacht: “Waar gáát dit eigenlijk over?” Of juist: “Dit is zo gedetailleerd, ik zie door de bomen het bos niet meer.”
De ladder van abstractie is een methode die helpt om dit te voorkomen. Met dit model maak je jouw teksten begrijpelijker én effectiever, doordat je bewust schakelt tussen abstracte en concrete taal.
In dit artikel leg ik uit wat de ladder van abstractie is, waarom het werkt en hoe je het zelf toepast op jouw teksten.
Wat is de ladder van abstractie?
De ladder van abstractie helpt om informatie op verschillende niveaus te presenteren.
Bovenaan de ladder spreek je in algemene termen, bijvoorbeeld over een idee, visie of concept.
Onderaan de ladder geef je concrete voorbeelden, cijfers of details die dat algemene idee tastbaar maken.
Hierdoor kun je schakelen tussen overzicht en detail, wat vooral handig is als je een breed publiek aanspreekt.
Waarom werkt de ladder van abstractie?
Goed gebruik van de ladder zorgt ervoor dat je tekst aantrekkelijk blijft en dat je lezer zowel geïnspireerd raakt als overtuigd wordt.
Daarnaast denken mensen op verschillende niveaus: sommigen willen eerst het grotere plaatje zien, terwijl anderen juist details nodig hebben om iets te begrijpen. De ladder van abstractie helpt je om beide typen lezers te bedienen:
Abstracte taal geeft overzicht en helpt om een visie of strategie te delen.
Concrete taal maakt die visie tastbaar en herkenbaar door het te illustreren met voorbeelden.
Hoe gebruik je de ladder van abstractie?
Wil je de ladder van abstractie toepassen op jouw teksten? Volg dan deze drie stappen:
- Bepaal je kernboodschap
Begin met het idee dat je wilt overbrengen. Stel jezelf de vraag: wat is het belangrijkste dat mijn lezer moet onthouden? Formuleer dit in één algemene zin. - Ga omhoog en omlaag op de ladder
- Ga omhoog: Verbind jouw boodschap aan een groter geheel. Waarom is het belangrijk? Welk groter doel of concept past hierbij?
- Ga omlaag: Maak het concreet. Wat zijn voorbeelden, cijfers of praktische toepassingen die jouw boodschap ondersteunen?
- Breng balans in je tekst
Wissel abstracte en concrete niveaus af. Begin bijvoorbeeld met een breed idee en zoom daarna in op de details. Sluit af met een samenvatting of visie.
Van abstract naar concreet
Om je te laten zien hoe je de ladder van abstractie kunt toepassen, volgen hier een paar praktische voorbeelden.
Wonen
Abstract: Woning
Minder abstract: Flat
Concreet: Het hoekhuis tegenover de kerk
Specifiek: De gele flat met de blauwe deur, op de hoek van de Stationsstraat in Enschede
Dieren
Abstract: Dier
Minder abstract: Hond
Concreet: Labrador
Specifiek: De zwarte labrador die vaak bij de vijver in het park ligt
Product of dienst
Abstract: Training
Minder abstract: Communicatietraining
Concreet: Een training om heldere e-mails te schrijven
Specifiek: Een training waarin je in één dag leert om zonder vakjargon of wolligheid te communiceren, speciaal voor technische professionals
Door bewust te schakelen tussen deze niveaus, maak je jouw teksten duidelijker en zorg je ervoor dat de lezer zowel het grote plaatje als de relevante details begrijpt.
Tot slot
De ladder van abstractie is een waardevol hulpmiddel om je teksten effectiever te maken. Of je nu een rapport schrijft, een presentatie geeft of webteksten maakt: door te variëren tussen abstract en concreet, houd je de aandacht vast en maak je jouw boodschap helder.
Heb je vragen of wil je weten hoe je dit model kunt toepassen op jouw teksten? Ik denk graag met je mee.
